Niecelowa egzekucja – ile taki błąd może kosztować wierzyciela?

Niecelowe wszczęcie egzekucji – czy to w ogóle możliwe?

Niecelowe wszczęcie egzekucji, choć wydaje się mało prawdopodobne, w rzeczywistości zdarza się stosunkowo często. Dochodzi do niego, gdy postępowanie egzekucyjne zostaje zainicjowane pomimo braku ku temu podstaw prawnych lub faktycznych. Przyczyny takiej sytuacji mogą być bardzo różnorodne – od błędów formalnych, poprzez pomyłki w identyfikacji dłużnika, aż po nieaktualne informacje o spłacie zobowiązania. W konsekwencji osoba, wobec której skierowano egzekucję, może niesłusznie ponosić negatywne skutki finansowe i prawne.

Jakie mogą być przyczyny niecelowej egzekucji?

Przyczyny niecelowego wszczęcia egzekucji mogą być bardzo różne. Do najczęstszych z nich należą:

• Brak tytułu wykonawczego – bez tego komornik nie ma podstaw prawnych do wszczęcia egzekucji. Zdarza się jednak, że mimo braku stosownych podstaw prawnych wierzyciel wnosi o egzekucję i zostaje ona zainicjowana. Działanie to będzie jednak nieskuteczne.
• Niewłaściwy numer sprawy – jeśli komornik pomyli numer tytułu egzekucyjnego lub numer sprawy, również może rozpocząć postępowanie egzekucyjne wobec niewłaściwej osoby.
• Błąd w danych dłużnika – ta pozornie drobna pomyłka również może spowodować niecelowe wszczęcie egzekucji. Ze względu na podobieństwo nazwisk, może się zdarzyć, że egzekucja zostanie wszczęta wobec osoby o dokładnie takim samym nazwisku jak dłużnik, jednak mieszkającej pod zupełnie innym adresem.
• Nieaktualne dane dotyczące zobowiązania – zdarza się, że wierzyciel niezasadnie wnosi o egzekucję ze względu na posiadanie nieaktualnych informacji. Przykładem może być sytuacja, w której dłużnik uregulował już w całości swoje zobowiązanie, ale wierzyciel mimo to składa wniosek o egzekucję rzekomej zaległości.
• Przedawnienie roszczenia – czasami wierzyciel dochodzi roszczenia, które uległo już przedawnieniu.

Oznacza to, że upłynął termin, w którym można było skutecznie domagać się jego zapłaty na drodze sądowej. Podejmowane w takiej sytuacji działania egzekucyjne również zakończą się niepowodzeniem.

Co zrobić, by ograniczyć ryzyko niecelowego wszczęcia egzekucji?

Aby ograniczyć do minimum ryzyko niecelowego wszczęcia egzekucji, wierzyciel powinien przede wszystkim dokładnie zweryfikować, czy istnieją podstawy do wszczęcia postępowania egzekucyjnego i upewnić się, że prawidłowo zidentyfikował dłużnika. Ponadto istotne jest upewnienie się, że dłużnik nie uregulował długu, a roszczenie nie uległo przedawnieniu. Wierzyciel powinien też zweryfikować, czy nie ma zastawu zabezpieczającego, pozwalającego na pełne zaspokojenie roszczenia. Dokładna analiza sprawy przed złożeniem wniosku o wszczęcie egzekucji może uchronić wierzyciela przed poniesieniem dodatkowych kosztów, a także wielu innych konsekwencji, które mogą być naprawdę dotkliwe.

Jakie konsekwencje niesie za sobą niecelowa egzekucja?

Zgodnie z art. 824 Kodeksu postępowania cywilnego, w przypadku stwierdzenia niedopuszczalności egzekucji organ egzekucyjny z urzędu umarza postępowanie egzekucyjne. Należy jednak zaznaczyć, że umorzenie nie oznacza zakończenia sprawy – niecelowe wszczęcie egzekucji niesie ze sobą konsekwencje finansowe i prawne zarówno dla wierzyciela, jak i dla dłużnika.

Konsekwencje dla wierzyciela

• Opłata stosunkowa – komornik może wydać postanowienie o pobraniu od wierzyciela opłaty stosunkowej, jeśli postępowanie egzekucyjne zostało uznane za „oczywiście niecelowe”.
• Koszty egzekucji – koszty prowadzenia egzekucji obciążają wierzyciela. Urzędnik wykona określoną pracę w celu odzyskania należnych środków, ale działania te z góry będą skazane na niepowodzenie.
• Zwrot kosztów zastępstwa procesowego – pełnomocnik dłużnika może żądać od wierzyciela zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Zgodnie z art. 98 Kodeksu postępowania cywilnego, strona przegrywająca sprawę jest obowiązana zwrócić drugiej stronie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony.

Konsekwencje dla dłużnika

• Niepotrzebne koszty – dłużnik ponosi wydatki związane z postępowaniem egzekucyjnym, mimo że nie powinno ono być prowadzone.
• Blokada aktywów – dłużnik traci możliwość dysponowania swoimi środkami finansowymi lub majątkiem, co istotnie utrudnia codzienne funkcjonowanie.
• Utrata reputacji – niezasadne wszczęcie egzekucji może negatywnie wpływać na życie zawodowe i osobiste dłużnika. Informacja o zadłużeniu, nawet nieprawdziwym, może dotrzeć do pracodawcy, kontrahentów lub innych osób z otoczenia dłużnika, co podważa jego wiarygodność.

Ile wynosi opłata za niecelowe wszczęcie egzekucji?

Jeżeli komornik uzna, że wierzyciel wszczął egzekucję „oczywiście niecelowo”, ten zostanie obciążony opłatą stosunkową w wysokości 10% egzekwowanego świadczenia. Opłata ta ma charakter prewencyjny i motywacyjny – stosowana jest po to, by wierzyciele z należytą starannością przygotowywali wnioski o wszczęcie egzekucji i dbali o unikanie pomyłek. Podstawą prawną zastosowania opłaty stosunkowej jest art. 30 Ustawy o kosztach komorniczych, który brzmi następująco:

„Art. 30. [Opłata stosunkowa obciążająca wierzyciela w przypadku oczywiście niecelowego wszczęcia postępowania egzekucyjnego lub wskazania osoby niebędącej dłużnikiem]
W razie oczywiście niecelowego wszczęcia postępowania egzekucyjnego lub wskazania we wniosku o wszczęcie egzekucji osoby niebędącej dłużnikiem komornik wydaje postanowienie o pobraniu od wierzyciela opłaty stosunkowej w wysokości 10% egzekwowanego świadczenia. W takim przypadku komornik nie ściąga ani nie pobiera opłaty od dłużnika, a opłatę ściągniętą lub pobraną zwraca dłużnikowi. Przepisów art. 29 ust. 1-3 nie stosuje się”.

Jak więc rozumieć „oczywiście niecelowe” wszczęcie postępowania egzekucyjnego? Ma ono miejsce w przypadku, gdy już w momencie jego wszczynania nie ma najmniejszej wątpliwości, że nie będzie możliwe osiągnięcie celu, czyli realizacja obowiązków wskazanych w tytule wykonawczym. Mowa tu chociażby o sytuacjach, w których dłużnik uregulował w pełni zobowiązanie przed złożeniem wniosku egzekucyjnego, roszczenie jest przedawnione, albo gdy wierzyciel składa wniosek egzekucyjny przeciwko zmarłemu.

Jak bronić się przed niecelową egzekucją?

Mimo że niecelowa egzekucja jest kosztowna i wierzyciele dokładają wszelkich starań, by do niej nie dopuścić, taka sytuacja może się zdarzyć. Jak się przed tym bronić? Co w przypadku niezasadnego wszczęcia egzekucji ma prawo zrobić poszkodowany? Środków obrony jest co najmniej kilka – do najważniejszych z nich zaliczamy:

1. Negocjacje – pierwszym i najbardziej oczywistym działaniem jest oczywiście podjęcie rozmów i negocjacji z wierzycielem lub komornikiem. W wielu przypadkach niesłuszną windykację można zakończyć już na tym etapie.
2. Wezwanie wierzyciela do zaprzestania egzekucji – jeśli zobowiązanie zostało uregulowane, dłużnik powinien wezwać wierzyciela do zaprzestania egzekucji.
3. Skargę na czynności komornika – czynności podejmowane przez komornika można zaskarżyć do sądu rejonowego. Pozwala to na sądową kontrolę podejmowanych przez niego działań.
4. Powództwo przeciwegzekucyjne – dłużnik, który chce zakwestionować zasadność egzekucji i skutecznie się przed nią obronić, może żądać pozbawienia tytułu wykonawczego klauzuli wykonalności. Powództwo to stanowi środek obrony przed nieprawidłową pod względem prawnym egzekucją i może być wniesione zarówno przed, jak i po wszczęciu postępowania egzekucyjnego. Jego celem jest jedynie pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego i nie prowadzi ono do ponownego rozpatrzenia sprawy pod względem merytorycznym.

Jeśli planujesz odzyskać dług i szukasz profesjonalnego wsparcia w tym procesie, koniecznie zapoznaj się z ofertą Kaczmarski Inkasso. Pomożemy Ci odzyskać dług z zachowaniem najwyższych standardów i uchronimy przez niecelowym wszczęciem egzekucji.