Klauzula wykonalności – czym jest, do czego jest potrzebna i jak ją uzyskać?

Czym jest klauzula wykonalności?

Klauzula wykonalności to urzędowe potwierdzenie sądu, że dany tytuł egzekucyjny, taki jak wyrok lub nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, spełnia wszelkie wymogi prawne i może stanowić podstawę do wszczęcia postępowania egzekucyjnego przez komornika. Innymi słowy, klauzula wykonalności pozwala rozpocząć egzekucję komorniczą. Bez tego dokumentu nie można przystąpić do egzekucji długu, nawet jeśli ma się korzystny dla siebie wyrok.

Kiedy można uzyskać klauzulę wykonalności?

Klauzula wykonalności może zostać nadana wyłącznie orzeczeniom, które są już prawomocne lub podlegają natychmiastowemu wykonaniu.

Uprawomocnienie się orzeczenia

Orzeczenie sądu staje się prawomocne wtedy, gdy nie przysługuje co do niego już żadne odwołanie. Termin na wniesienie odwołania w postępowaniach cywilnych wynosi 14 dni od daty doręczenia orzeczenia lub jego uzasadnienia. Tyle samo czasu na wniesienie odwołania jest w przypadku nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawcznym lub nakazowym. Jeśli w ciągu 14 dni od otrzymania orzeczenia lub jego uzasadnienia dłużnik nie wniesie odwołania, orzeczenie sądu się uprawomocnia i można wnioskować o nadanie mu klauzuli wykonalności.

Natychmiastowa wykonalność

Natychmiastową wykonalność mają:

• nakaz zapłaty wydany w elektronicznym postępowaniu upominawczym,
• nakaz wydany w postępowaniu o zabezpieczenie roszczenia,
• wyrok nakazujący eksmisję.

Oznacza to, że równocześnie z wydaniem nakaz lub wyrok są opatrywane klauzulą wykonalności.

Kto wydaje klauzulę wykonalności?

Co do zasady klauzulę wykonalności wydaje sąd I instancji, który rozpoznawał daną sprawę. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy wyrok uprawomocnił się dopiero po postępowaniu w II instancji – wówczas wniosek należy złożyć do sądu okręgowego. Sąd Najwyższy nigdy nie nadaje klauzuli wykonalności.

Jak powinien wyglądać wniosek o nadanie klauzuli wykonalności?

Wniosek o nadanie klauzuli wykonalności jest stosunkowo prostym pismem procesowym, które powinno spełniać określone standardy. Powinny się w nim znaleźć następujące informacje:

1. Dane wierzyciela i dłużnika – imiona, nazwiska, adresy, a w przypadku podmiotów prawnych – numery PESEL, NIP lub KRS;
2. Oznaczenie sądu, do którego wniosek jest kierowany, oraz sygnatury akt sprawy;
3. Wniosek o nadanie klauzuli wykonalności wydanemu orzeczeniu z podaniem jego szczegółów;
4. Czy koszty nadania klauzuli mają obciążyć dłużnika;
5. Prośbę o doręczenie tytułu wykonawczego z odpisem orzeczenia opatrzonego klauzulą wykonalności;
6. Podpis wnioskodawcy.

Warto pamiętać, że sam fakt złożenia wniosku nie oznacza automatycznego nadania klauzuli. Sąd może go odrzucić, jeśli wniosek będzie nieprawidłowo lub niekompletnie wypełniony.

Wniosek o nadanie klauzuli wykonalności powinien być sporządzony na piśmie i podpisany przez wierzyciela. Można go złożyć w formie elektronicznej (za pośrednictwem platformy ePUAP) lub papierowej (w sądzie, który wydał orzeczenie).

Opłaty związane z klauzulą wykonalności

Samo nadanie klauzuli wykonalności orzeczeniu sądowemu jest zwolnione z opłat sądowych i kancelaryjnych. Dotyczy to jednak wyłącznie sytuacji, gdy wierzyciel ma odpis tytułu egzekucyjnego i dołączy go do wniosku.

Jeśli natomiast wierzyciel nie dysponuje odpisem orzeczenia i wnioskuje o jego doręczenie, będzie musiał uiścić opłatę kancelaryjną w wysokości 6 zł za każdą rozpoczętą stronę dokumentu. Dlatego warto wcześniej ustalić w sądzie liczbę stron orzeczenia, aby mieć pewność, że opłata zostanie wniesiona prawidłowo.

Ponadto w niektórych przypadkach sąd może pobrać stałą opłatę w wysokości 50 zł za nadanie klauzuli wykonalności. Dotyczy to m.in. wniosków o:

• nadanie klauzuli tytułowi egzekucyjnemu innemu niż orzeczenie sądu lub ugoda;
• nadanie klauzuli przeciwko małżonkowi lub małżonce dłużnika;
• nadanie klauzuli przeciwko osobie innej niż wskazana w tytule egzekucyjnym;
• nadanie klauzuli przeciwko wspólnikowi ponoszącemu odpowiedzialność za długi spółki.

Termin nadania klauzuli wykonalności

Czas od złożenia pozwu o zapłatę do odzyskania należnych pieniędzy może być bardzo długi, jednak wierzyciel może mieć pewność, że na decyzję sądu o nadaniu klauzuli wykonalności – po złożeniu odpowiedniego wniosku – nie trzeba będzie długo czekać.

Przepisy prawa wymagają, aby sąd nadał klauzulę wykonalności bezzwłocznie, nie później niż w ciągu trzech dni od złożenia wniosku przez wierzyciela. Oczywiście w praktyce bywa to realizowane z różną sprawnością, ale na ogół sądy starają się przestrzegać tego terminu.

Treść klauzuli wykonalności

Treść klauzuli wykonalności jest ściśle określona i ustanowiona przez ministra sprawiedliwości. Zwykle zawiera ona następujące elementy:
„W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej, dnia ..... 20..... r. Sąd ..... w ...../Referendarz sądowy w Sądzie ..... w ..... stwierdza, że niniejszy tytuł uprawnia do egzekucji w całości/w zakresie ..... oraz poleca wszystkim organom, urzędom oraz osobom, których to może dotyczyć, aby postanowienia tytułu niniejszego wykonały, a gdy o to prawnie będą wezwane, udzieliły pomocy”.

Jeśli klauzula jest umieszczana bezpośrednio na wyroku, pomija się frazę „W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej”.

Zaskarżenie klauzuli wykonalności

Sąd wydaje postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności, a nie wyrok. Oznacza to, że dłużnik może złożyć zażalenie na to postanowienie w terminie siedmiu dni od doręczenia mu postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności. W praktyce wygląda to jednak nieco inaczej – sąd przeważnie nie zawiadamia dłużnika o nadaniu klauzuli wykonalności, ten zwykle dowiaduje się o fakcie, gdy otrzymuje od komornika zawiadomienie o wszczęciu egzekucji. Dłużnik w zażaleniu może podnosić wyłącznie zarzuty natury formalno-prawnej, np. dotyczące nieprawomocności orzeczenia, które jest podstawą tytułu egzekucyjnego.

Dalsze kroki po uzyskaniu klauzuli wykonalności

Klauzula wykonalności to kluczowy dokument, bez którego odzyskanie należności od dłużnika na drodze sądowej jest niemożliwe, bo to dzięki niemu orzeczenie sądowe stanie się tytułem wykonawczym.

Jednak uzyskanie klauzuli wykonalności jest dopiero półmetkiem w drodze do odzyskania pieniędzy. Kolejnym krokiem wierzyciela powinno być złożenie wniosku do komornika o wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Przed tym warto jeszcze raz wezwać dłużnika do dobrowolnej spłaty długu. Jeśli to nie poskutkuje, wniosek do komornika stanie się niezbędny.

Jeśli chcesz sprawnie przeprowadzić proces odzyskania należnych Ci pieniędzy, ale nie masz wystarczająco dużo czasu ani zasobów, żeby zrobić to rzetelnie, skorzystaj z usług profesjonalistów. Eksperci Kaczmarski Inkasso doradzą Ci, co możesz zrobić, a także przeprowadzą działania zarówno z zakresu windykacji polubownej oraz, jeśli zajdzie taka potrzeba, skierują sprawę na drogę sądową, by pomóc Ci w odzyskaniu należności. Sprawdź, jak możemy Cię wesprzeć: https://kaczmarski.pl/kontakt.

Najczęściej zadawane pytania i odpowiedzi

Kiedy sąd wydaje klauzulę wykonalności?

Sąd może wydać klauzulę wykonalności, gdy orzeczenie sądowe staje się prawomocne, a więc:

• upłynął termin do złożenia odwołania – jeżeli strona nie złoży odwołania w terminie, orzeczenie staje się prawomocne;
• rezygnacja z odwołania – strona może zrezygnować z odwołania, a wówczas orzeczenie staje się prawomocne natychmiast.

Czy klauzula wykonalności to tytuł wykonawczy?

Nie, klauzula wykonalności nie jest tytułem wykonawczym. Jest to element tytułu wykonawczego. Tytuł wykonawczy to tytuł egzekucyjny (np. wyrok sądowy, nakaz zapłaty, ugoda) zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Dopiero tytuł wykonawczy stanowi podstawę do egzekucji komorniczej.

Kiedy klauzula wykonalności, a kiedy prawomocności?

Orzeczeniom sądów, które podlegają wykonaniu w drodze egzekucji, nadaje się klauzulę wykonalności, natomiast w przypadku orzeczeń niepodlegających wykonaniu stwierdza się ich prawomocność.

Jednak prawomocność orzeczenia i klauzula wykonalności są ze sobą ściśle związane. Klauzulę wykonalności nadaje się tylko prawomocnym orzeczeniom sądowym. Oznacza to, że dopiero po uzyskaniu prawomocności orzeczenia można wnioskować o nadanie klauzuli wykonalności.