Zajęcie komornicze – jak przebiega egzekucja długów?

Komornik sądowy – kim jest?

Dłużnicy – bez względu na to, czy są to firmy, czy osoby prywatne – zazwyczaj są przerażeni wizją komornika sądowego, który zajmuje ich pensje, licytuje dom lub wchodzi do mieszkania i zabiera sporą część życiowego dorobku. Czy ich obawy są słuszne? Komornik to funkcjonariusz publiczny, który działa przy sądzie rejonowym i zajmuje się wykonywaniem czynności egzekucyjnych, najczęściej w sprawach cywilnych. Rzeczywiście ma on bardzo szerokie uprawnienia, ponieważ może zmusić do otwarcia drzwi prywatnego mieszkania lub siedziby firmy, a ponadto ma prawo przeszukać ich pomieszczenia. Oprócz tego bez żadnych przeszkód otrzymuje informacje od organów podatkowych, banków, przedsiębiorstw, administracji publicznej czy zarządów wspólnot mieszkaniowych, które mają pomóc mu w sprawnym prowadzeniu czynności egzekucyjnych.

Egzekucje komornicze faktycznie mogą mieć dramatyczny przebieg – o czym możesz dowiedzieć się z mediów – dlatego warto w pierwszej kolejności negocjować z wierzycielem lub ustalić dogodną formę spłaty zadłużenia z firmą windykacyjną. Tzw. miękka windykacja, czyli rozmowy osobiste, telefoniczne czy wymiana e-maili, z pewnością nie niesie za sobą tylu formalnych komplikacji i stresu, jak to ma miejsce w przypadku postępowania egzekucyjnego.

Zajęcie komornicze – co to takiego? Jakie ma podstawy prawne?

Zajęcie komornicze to nic innego jak proces polegający na przejmowaniu majątku dłużnika w celu pokrycia zaciągniętego i nieuregulowanego zobowiązania. Jest to ostatni etap działań windykacyjnych, po który sięga się dopiero wtedy, gdy dłużnik pozostawał obojętny na telefony, SMS-y, e-maile i inne próby polubownego załatwienia sprawy, a następnie nie reagował także na kilkukrotne przedsądowe wezwania do zapłaty.

Aby komornik mógł rozpocząć egzekucję długu, konieczne jest wszczęcie postępowania sądowo-egzekucyjnego w sądzie rejonowym. W postępowaniu nakazowym lub upominawczym – którego bardziej nowoczesną formą jest EPU, czyli elektroniczne postępowanie upominawcze – sąd wydaje postanowienie pod postacią nakazu zapłaty, jeśli oczywiście uzna, że roszczenia wierzyciela są uzasadnione. Jest to tzw. tytuł egzekucyjny, który w trybie postępowania upominawczego stanowi punkt wyjścia do przeprowadzenia postępowania klauzulowego. W jego trybie tytuł egzekucyjny jest zaopatrywany w klauzulę wykonalności, którą można zdefiniować jako akt sądowy stwierdzający, czy przedstawiony tytuł spełnia wszystkie wymogi formalne i prawne, aby stać się podstawą do wszczęcia właściwego postępowania egzekucyjnego. Nakaz zapłaty wydany w trybie postępowania nakazowego stanowi tytuł zabezpieczenia bez konieczności nadawania mu klauzuli wykonalności.

Dopiero gdy wierzyciel – mając w ręku tytuł wykonawczy, czyli tytuł egzekucyjny z klauzulą wykonalności – złoży formalny wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego, komornik może rozpocząć ściąganie długu. Zazwyczaj zajęcie komornicze jest poprzedzone dokładnym wywiadem na temat stanu majątkowego osoby zadłużonej. Z ustawy z marca 2018 r. „O komornikach sądowych” wynika też, że funkcjonariusz ma obowiązek zwrotu pobranych środków w terminie 4 dni od momentu wejścia w ich posiadanie. W praktyce oznacza to przekazanie tych środków wierzycielowi.

Zajęcia komornicze – co komornik może zająć, a czego nie?

W ramach egzekucji komorniczej wyznaczony funkcjonariusz publiczny może zająć:

• ruchomości – czyli wszystkie przedmioty, które przedstawiają konkretną wartość. Zajęcie komornicze nie obejmie jednak cennych sprzętów codziennego użytku, takich jak pralka, odkurzacz czy służbowy komputer. Na zajętych przedmiotach umieszcza się informację o zajęciu, a następnie mogą zostać one sprzedane w ramach licytacji;
• nieruchomości – czyli przede wszystkim domy, mieszkania, działki. Komornik składa wniosek o wpis informacji o wszczęciu postępowania egzekucyjnego do księgi wieczystej. Następnie szacuje wartość nieruchomości i wystawia ją na licytację;
• wynagrodzenie za pracę – zajęcie komornicze pensji polega na tym, że pracodawca będzie przelewał na konto pracownika tylko część wynagrodzenia, a reszta trafi na konto komornika, do momentu wywiązania się z zobowiązań;
• świadczenia emerytalno-rentowe – komornik może przejąć część emerytury, ale musi pozostawić kwotę wolną od zajęcia. Np. w marcu 2023 r. wynosiła ona 1191,33 zł;
• rachunek bankowy – komornik zajmuje konto bankowe, jeśli znajduje się na nim kwota większa niż trzykrotne przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw (bez nagród i zysku).

Trzeba wyraźnie zaznaczyć, że do niektórych wpływów pieniężnych komornik nie będzie miał prawa. Urzędnik nie może zająć:

• świadczenia 500 plus;
• alimentów, np. na dziecko;
• świadczeń z pomocy społecznej;
• zasiłków opiekuńczych;
• dodatków porodowych, np. becikowego;
• dodatków rodzinnych i pielęgnacyjnych;
• pieniędzy z funduszu alimentacyjnego.

Sprawdź, jak spłacić dług, aby uniknąć zajęcia komorniczego!

Jak wygląda zajęcie konta bankowego przez komornika?

Gdy komornik przystępuje do działania, informuje bank o zajęciu rachunku dłużnika. Instytucja finansowa blokuje swojemu klientowi dostęp do środków na koncie i przekazuje urzędnikowi sądowemu informacje o środkach znajdujących się na rachunku. Środki przekazywane są na konto komornika, a następnie znajdują się u wierzyciela. Gdy zobowiązanie zostanie uregulowane, dłużnik odzyskuje dostęp do swojego rachunku bankowego.

Do jakiej kwoty komornik może zająć wynagrodzenie?

Zajęcie – lub też potrącenie – komornicze nie może objąć całej pensji w przypadku osoby, która jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę. Komornik może zabierać maksymalnie 50% wynagrodzenia co miesiąc, pod tym jednak warunkiem, że pozostała kwota nie będzie niższa od minimalnego wynagrodzenia. Osoby zatrudnione na umowę-zlecenie mogą stracić nawet 100% wynagrodzenia.

Zajęcie komornicze – za co jeszcze musi płacić dłużnik?

Może zdarzyć się tak, że wysokość zadłużenia okaże się zaskakująco wysoka. Wszystko przez to, że nie jest to wyłącznie równowartość długu. Oprócz należności głównej komornik wylicza także odsetki, koszty procesu, koszty prowadzenia egzekucji (np. korespondencji), swoje wynagrodzenie (tzw. opłatę egzekucyjną) oraz koszty klauzuli wykonalności.

Najczęściej zadawane pytania i odpowiedzi

Co może zrobić komornik, jeśli dłużnik nie posiada majątku?

Jeśli dłużnik nie posiada żadnego majątku lub gdy majątek osoby zadłużonej jest mniejszy niż wysokość opłaty egzekucyjnej, egzekucja staje się bezskuteczna, a komornik może wydać postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego.

Czy da się cofnąć zajęcie wypłaty przez komornika?

Każdy obywatel, na którym ciąży wyrok sądowy, ma prawo do odwołania się od decyzji komornika. W przypadku zajęcia wypłaty można złożyć zażalenie w ciągu 14 dni od otrzymania decyzji.

Ile musi zostać po zajęciu komorniczym?

Komornik zajmuje nieruchomości, ruchomości lub pensję do momentu, w którym zadłużenie zostanie spłacone w całości. Nie ma przepisów, które umożliwiałyby mu zajęcie majątku w całości – zajmuje tylko określoną część dochodów i środków zgromadzonych na koncie, a ponadto nie ma prawa pozbawić dłużnika sprzętów służących do codziennego użytku domowego.

Czy możliwe jest podwójne zajęcie komornicze?

Komornik nie może jednocześnie zająć wynagrodzenia, a oprócz tego konta bankowego, na które pracodawca przelewa pensję pomniejszoną o potrącenie komornicze.

Ile komornik może zabrać z emerytury?

Komornik nie może zająć świadczeń emerytalnych w całości. W 2023 r. kwota wolna od zajęcia, która musi pozostać na koncie emeryta, wynosi 1191,33 zł.