Ugoda – czym jest i kiedy warto ją zawrzeć?

Czym jest ugoda?

Wielu przedsiębiorców na co dzień zmaga się z nierzetelnymi kontrahentami, a niezapłacone faktury przyczyniają się do utraty płynności finansowej. Jeśli są to problemy, które również Tobie spędzają sen z powiek, rozpocznij działania windykacyjne – na początku będą to rozmowy, negocjacje, ponaglenia (windykacja polubowna), a gdy nie przyniosą one spodziewanego efektu, pozostaje droga sądowa. Gdy Twój dłużnik wykazuje chęć współpracy, dobrym rozwiązaniem może okazać się ugoda, którą można zawrzeć zarówno przed rozpoczęciem procesu, jak i w trakcie jego trwania.

Ugoda to umowa zawierana między wierzycielem a dłużnikiem, mająca na celu polubowne rozstrzygnięcie istniejącego sporu. Jej istotą jest to, że obie strony dokonują wzajemnych ustępstw, aby pozbyć się niepewności co do roszczeń wynikających z łączącego je stosunku prawnego lub zapewnić ich uregulowanie w określonym terminie. Ugoda może zatem dotyczyć różnego rodzaju zobowiązań, takich jak:

• zobowiązania umowne (np. nieuregulowane faktury, umowy o świadczenie usług);
• zobowiązania rzeczowe (np. zwrot pożyczonej rzeczy);
• zobowiązania spadkowe;
• zobowiązania rodzinne (np. alimenty);
• zobowiązania administracyjne.

Ugoda pozwala na polubowne zakończenie sporu i daje szansę na wyjście z trudnej sytuacji, w której wierzyciel – np. przedsiębiorca – jest już stratny, bo nie odzyskał swoich pieniędzy na czas. Dłużnik ma szansę nieco zrehabilitować się w oczach wierzyciela i podtrzymać dobre relacje (biznesowe, prywatne), które łączyły ich przed zaistnieniem zobowiązania finansowego.

Rodzaje ugód

W zależności od momentu, w którym jest zawierana ugoda, możemy wyróżnić dwa główne jej rodzaje: ugodę pozasądową – zawieraną przed rozpoczęciem procesu sądowego – oraz ugodę sądową.

Ugoda pozasądowa

Ugoda pozasądowa jest zawierana przed wszczęciem postępowania sądowego. Strony prowadzą negocjacje i dochodzą do porozumienia, które następnie dokumentują w formie pisemnej umowy. Tego typu ugoda nie stanowi tytułu egzekucyjnego, ale może ułatwić późniejszą windykację na drodze sądowej, jeśli dłużnik nie wywiąże się z zawartych w niej zobowiązań.

Ugoda sądowa

Ugoda sądowa jest zawierana, gdy trwa postępowanie sądowe. Może być zawarta na każdym etapie procesu – w trakcie postępowania przed sądem pierwszej instancji, w postępowaniu odwoławczym lub nawet w postępowaniu kasacyjnym. Ugoda sądowa podlega kontroli sądu pod kątem jej zgodności z prawem i zasadami współżycia społecznego. Stanowi ona tytuł egzekucyjny, co ułatwia późniejsze wyegzekwowanie zobowiązań dłużnika.

Jak powinna wyglądać poprawnie skonstruowana ugoda?

Niezależnie od rodzaju ugoda musi spełniać określone wymogi formalne, aby była skuteczna. Najważniejsze z nich to forma pisemna, precyzyjne określenie stron, przedmiotu i warunków ugody oraz podpisy uprawnionych osób.

Aby ugoda była skuteczna i kompletna, powinna zawierać następujące kluczowe elementy:

1. Identyfikacja stron – pełne dane wierzyciela i dłużnika, w tym nazwy firm, adresy, numery identyfikacyjne.
2. Określenie przedmiotu ugody – precyzyjne wskazanie zobowiązania, którego dotyczy ugoda, wraz z jego podstawą (np. numer i data faktury, umowy).
3. Oświadczenie dłużnika o uznaniu długu – kluczowy zapis potwierdzający, że dłużnik uznaje swoje zobowiązanie.
4. Sposób i terminy spłaty – ustalenie harmonogramu i warunków spłaty zadłużenia (np. rozłożenie na raty).
5. Ustępstwa wierzyciela – ewentualne umorzenie odsetek, zmniejszenie kwoty długu itp.
6. Zabezpieczenia – możliwość ustanowienia dodatkowych zabezpieczeń spłaty (np. weksel in blanco, zastaw).
7. Klauzule końcowe – postanowienia dotyczące formy zmian ugody, liczby egzemplarzy itp.
8. Podpisy stron – ugoda musi być podpisana przez osoby uprawnione do reprezentacji firm w tym konkretnym zakresie (pełnomocników).

Dlaczego warto zawrzeć ugodę?

Dla wierzyciela zawarcie ugody to szansa na szybsze odzyskanie należności. Co ważne, ugoda sądowa to tytuł egzekucyjny, a to zwiększa szansę na szybsze odzyskanie należności na drodze egzekucji komorniczej (po nadaniu klauzuli wykonalności). Warto też wspomnieć, że zawarcie ugody przerywa bieg przedawnienia roszczeń.

Ugoda to dobre rozwiązanie również z punktu widzenia dłużnika – pozwala mu uniknąć stresu i kosztów sądowych, jeśli zostanie zawarta przed rozpoczęciem procesu. Oprócz tego jej oba warianty – pozasądowy i sądowy – umożliwiają rozłożenie zobowiązania na raty lub umorzenie części długu. Co ważne, zawarcie ugody może pomóc w zachowaniu dobrych relacji z wierzycielem, co może mieć duże znaczenie z biznesowego punktu widzenia.

Wady i ograniczenia ugody

Ugoda ma również wiele potencjalnych ograniczeń i wad, wśród których można wymienić:

• konieczność negocjacji – zawarcie ugody wymaga prowadzenia rozmów i osiągnięcia kompromisu z dłużnikiem, co może być dla wierzyciela trudne lub nieprzyjemne;
• brak gwarancji wykonania – ugoda, zwłaszcza pozasądowa, nie daje pełnej gwarancji, że dłużnik wywiąże się z przyjętych na siebie zobowiązań. Dlatego jeśli zamierzasz zawrzeć ugodę pozasądową, skorzystaj z pomocy mediatora. Ugoda może uzyskać moc prawną, jeśli mediator przedstawi sądowi protokół z mediacji, a sąd zatwierdzi dokument. Wtedy możesz mieć pewność, że trud włożony w negocjacje zostanie uwzględniony przez sąd. Co więcej, jeśli dłużnik nie wywiąże się ze zobowiązań, wierzyciel zyskuje silniejszą pozycję w późniejszym procesie;
• konieczność ustępstw – w ramach ugody wierzyciel często musi zgodzić się na pewne ustępstwa wobec dłużnika, np. rozłożenie spłaty na raty lub umorzenie części długu;
• ograniczenia przedmiotowe – nie wszystkie rodzaje roszczeń mogą być przedmiotem ugody, np. sprawy z zakresu prawa rodzinnego lub niektóre roszczenia z prawa pracy.

Pamiętaj, że wszelkie działania związane z zawieraniem ugody – negocjacje jej warunków, monitorowanie wypełniania jej postanowień przez dłużnika – możesz zlecić profesjonalnej firmie windykacyjnej. Doświadczeni eksperci nie tylko pomogą Ci odzyskać pieniądze, ale także ułatwią zachowanie relacji biznesowych, które już udało Ci się wypracować. Dzięki nim oszczędzisz czas, pieniądze i unikniesz stresu, który mógłby dać Ci się we znaki podczas działań przeprowadzanych „na własną rękę”.

Sprawdź też, czym jest giełda wierzytelności.

Kiedy warto zawrzeć ugodę?

Ugodę warto brać pod uwagę w każdej sytuacji, gdy wierzyciel napotyka problemy z odzyskaniem należności od dłużnika. Szczególnie warto rozważyć tę opcję, gdy:

• istnieje realna szansa na osiągnięcie kompromisu między stronami;
• dłużnik wykazuje dobrą wolę i chęć współpracy;
• postępowanie sądowe mogłoby być długotrwałe i kosztowne;
• wierzyciel obawia się negatywnych skutków prawnych lub wizerunkowych procesu.

Zgodnie z art. 355 kodeksu postępowania cywilnego zawarcie ugody oznacza umorzenie postępowania. Ugoda stanowi bowiem sposób na zakończenie sporu polubownie, bez potrzeby dalszego orzekania przez sąd.

Ugoda a postępowanie sądowe

Zawarcie ugody może mieć istotny wpływ na dalsze postępowanie sądowe. Jeśli dłużnik nie wywiąże się z zawartej ugody, wierzyciel zyskuje silną pozycję w ewentualnym procesie.

Ugoda sądowa stanowi tytuł egzekucyjny, co ułatwia wszczęcie postępowania egzekucyjnego – aby tytuł egzekucyjny mógł stać się tytułem wykonawczym, musi zostać opatrzony klauzulą wykonalności (tj. wierzyciel musi złożyć odpowiedni wniosek do sądu o nadanie klauzuli wykonalności). Warto też pamiętać, że uznanie długu przez dłużnika w ramach ugody pozwala na skrócenie postępowania i zastosowanie trybu nakazowego, który jest tańszy i szybszy niż standardowy tryb rozpoznawania spraw cywilnych.

Nawet jeśli ugoda zostanie zawarta na etapie pozasądowym, może ona znacząco ułatwić późniejsze postępowanie sądowe. Dłużnik, który wcześniej uznał swoje zobowiązanie, będzie miał ograniczone możliwości obrony.

Najczęściej zadawane pytania i odpowiedzi

Czy ugoda jest uznaniem długu?

Ugoda może stanowić uznanie długu, ale nie jest to automatyczna konsekwencja jej zawarcia. Aby ugoda stanowiła uznanie długu, musi ona zawierać:

• oświadczenie dłużnika o uznaniu istnienia i wysokości długu – dłużnik powinien wyraźnie stwierdzić, że uznaje istnienie i wysokość długu;
• zobowiązanie dłużnika do zapłaty – ugoda powinna określać termin i sposób zapłaty długu.

Czy ugoda jest umową?

Tak, ugoda jest umową w rozumieniu prawa cywilnego. Ugoda stanowi porozumienie stron, w którym czynią one sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego.
Ugoda spełnia wszystkie cechy umowy określone w kodeksie cywilnym:

• dobrowolność – strony zawierają ugodę bez żadnego przymusu,
• oświadczenie woli – strony wyrażają zgodę na zawarcie ugody w formie pisemnej lub ustnej,
• przedmiot świadczenia – przedmiotem ugody jest określone świadczenie stron, np. zapłata pieniędzy, wydanie rzeczy, zrzeczenie się roszczeń,
• przyczyna prawna – ugodą strony dążą do uregulowania swoich stosunków prawnych, uniknięcia sporu lub jego zakończenia.

Co daje ugoda?

Ugoda to przede wszystkim szybkie i polubowne rozwiązanie sporu, sposób na uniknięcie stresu i kosztów procesu i metoda na zachowanie dobrych relacji z kontrahentem. Zapewnia ona dużą swobodę działania – strony mogą dostosować warunki ugody do swoich indywidualnych potrzeb i nic nie zostaje im narzucone z góry.