Nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym – co to takiego i z czym się wiąże?

Dla przedsiębiorcy czekającego na zapłatę czas to pieniądz. Postępowanie upominawcze jest odpowiedzią na ten problem – to jeden ze szczególnych trybów dochodzenia roszczeń, stworzony z myślą o przyspieszeniu pracy sądów. Jego największą zaletą jest możliwość uzyskania nakazu zapłaty na posiedzeniu niejawnym, czyli bez konieczności przeprowadzania rozprawy i wzywania stron. Dla wierzyciela oznacza to ogromną oszczędność czasu. Jeśli jednak dłużnik złoży sprzeciw, sprawa komplikuje się i przechodzi na inne tory. Jak skutecznie doprowadzić do wydania nakazu?

Czym dokładnie jest nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym?

Z perspektywy wierzyciela, nakaz zapłaty to orzeczenie sądu, które stwierdza obowiązek zapłaty długu przez pozwanego (dłużnika). Sąd wydaje je wyłącznie na podstawie treści pozwu i załączonych do niego dowodów, jeśli uzna roszczenie za zasadne i niebudzące wątpliwości.

Co najważniejsze, jeśli dłużnik nie wniesie skutecznie sprzeciwu w wyznaczonym terminie, nakaz zapłaty uprawomocnia się (zyskuje walor „prawomocnego wyroku”). Po nadaniu mu przez sąd klauzuli wykonalności, staje się tytułem wykonawczym – czyli dokumentem, z którym można iść prosto do komornika w celu wszczęcia egzekucji.

Warunki konieczne do uzyskania nakazu – kiedy sąd go wyda?

Sąd nie wyda nakazu automatycznie. Kodeks postępowania cywilnego (art. 499) ściśle określa, kiedy jest to możliwe. Sąd może wydać nakaz zapłaty tylko wtedy, gdy:

1. Wierzyciel dochodzi roszczenia pieniężnego (np. niezapłaconej faktury, raty pożyczki).
2. Okoliczności przytoczone w pozwie nie budzą wątpliwości co do zasadności roszczenia.
3. Zaspokojenie roszczenia nie zależy od świadczenia wzajemnego (np. nie możesz żądać zapłaty za towar, którego jeszcze nie wysłałeś).
4. Miejsce pobytu dłużnika jest znane, a doręczenie nakazu może nastąpić na terytorium Polski.

Ten ostatni punkt jest bardzo ważny. Jeśli dłużnik przebywa za granicą i tam musiałby być doręczony nakaz, sąd nie wyda nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym i skieruje sprawę do rozpatrzenia na zasadach ogólnych.

Droga do nakazu: EPU czy postępowanie na zasadach ogólnych?

Jako wierzyciel masz dwie główne ścieżki, aby zainicjować postępowanie upominawcze. Wybór ma fundamentalne znaczenie dla kosztów, szybkości i tego, co stanie się po ewentualnym sprzeciwie dłużnika.

Elektroniczne Postępowanie Upominawcze (EPU, e-sąd)

E-sąd to scentralizowany, ogólnopolski sąd internetowy (obsługiwany przez Sąd Rejonowy Lublin-Zachód).
Zalety tej opcji to:

• Niższe koszty – opłata od pozwu to tylko 1,25% wartości roszczenia (zamiast standardowych 5%).
• Szybkość – postępowanie jest w pełni cyfrowe, co często przyspiesza uzyskanie nakazu.
• Wygoda – wszystko składasz przez internet, bez papieru.

Wady i Ograniczenia EPU:

• W EPU można dochodzić tylko roszczeń, które stały się wymagalne w okresie 3 lat przed dniem wniesienia pozwu.
• Skuteczny sprzeciw dłużnika (do którego w EPU nie musi on nawet dołączać dowodów) powoduje automatyczne umorzenie postępowania w EPU. Wierzyciel musi wtedy złożyć nowy pozew w sądzie tradycyjnym (sądzie powszechny właściwym rzeczowo i miejscowo, rejonowym lub okręgowym).

Postępowanie na zasadach ogólnych (w sądzie właściwym)

To „tradycyjna” opcja, gdzie pozew składasz (papierowo lub przez portal sądowy) do sądu właściwego dla miejsca zamieszkania lub siedziby dłużnika.

Zalety:

• Stabilność procesu – jeśli dłużnik złoży sprzeciw, nakaz traci moc, ale sprawa toczy się dalej w tym samym sądzie. Jest po prostu przekształcana w zwykły proces i sąd wyznacza rozprawę. Nie ma umorzenia.
• Brak limitu 3 lat – można tu dochodzić starszych roszczeń (o ile nie są przedawnione).

Wady:

• Wyższe koszty – standardowa opłata od pozwu wynosi 5% wartości roszczenia (przy niższych kwotach obowiązują opłaty stałe).
• Wolniejszy obieg dokumentów – procedury papierowe bywają wolniejsze niż w EPU.

Dlaczego warto zlecić uzyskanie nakazu ekspertom?

Wybór między EPU a sądem „tradycyjnym” to pierwsza strategiczna decyzja. Błąd na tym etapie może kosztować czas i pieniądze. Przykładowo, złożenie pozwu do EPU, gdy wiesz, że dłużnik na 100% złoży sprzeciw, jest tylko stratą czasu.

Prowadzenie firmy wymaga skupienia na jej rozwoju, a nie na analizowaniu procedur prawnych. Dlatego outsourcing windykacji sądowej jest korzystnym wyjściem.

• Oszczędność zasobów – zamiast angażować własny zespół w przygotowywanie pozwów, zleć działanie Kaczmarski Inkasso,
• Ekspertyza i strategia – nasi eksperci oceniają sprawę i wybierają optymalną ścieżkę (EPU czy zasady ogólne), maksymalizując szansę na szybkie odzyskanie pieniędzy,
• Kompleksowa obsługa – jeśli skorzystasz z naszych usług, możesz liczyć na kompleksowe wsparcie, od przygotowania pozwu, przez monitorowanie sprawy, aż po reakcję na ewentualny sprzeciw dłużnika i reprezentację w dalszym procesie.

Skuteczne uzyskanie nakazu zapłaty to często dopiero połowa sukcesu. Prawdziwą wartością jest doprowadzenie sprawy do końca – aż do skutecznej egzekucji komorniczej, w czym aktywnie wspieramy naszych klientów.

Podsumowanie

Nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym to potężne narzędzie w rękach wierzyciela. Pozwala szybko i tanio uzyskać sądowe potwierdzenie długu. Kluczem jest jednak precyzyjne przygotowanie pozwu, spełnienie wszystkich wymogów formalnych oraz wybór właściwej ścieżki postępowania (EPU lub zasady ogólne).

Najczęściej zadawane pytania o nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym (FAQ)

Ile kosztuje uzyskanie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym?

Opłata od pozwu zależy od trybu. W EPU (e-sądzie) jest to 1,25% wartości przedmiotu sporu (WPS). W postępowaniu na zasadach ogólnych jest to 5% WPS (lub opłaty stałe dla roszczeń do 20 000 zł, zgodnie z ustawą o kosztach sądowych).

Ile się czeka na wydanie nakazu zapłaty?

To zależy od obciążenia sądu. W EPU może to trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy. W sądach na zasadach ogólnych czas ten jest zazwyczaj dłuższy.

Co jeśli sąd nie wyda nakazu zapłaty?

To zależy od trybu, w którym został złożony pozew:

• w postępowaniu na zasadach ogólnych, jeśli sąd uzna, że sprawa budzi wątpliwości lub nie spełnia warunków (np. dłużnik mieszka za granicą), nie wyda nakazu. Przewodniczący skieruje wówczas sprawę do rozpoznania w trybie zwykłym i wyznaczy rozprawę;
• W EPU (e-sądzie), jeśli sąd stwierdzi brak podstaw do wydania nakazu (z tych samych powodów co wyżej), umarza postępowanie. Wierzyciel ma wtedy 3 miesiące na ponowne złożenie pozwu do sądu właściwości ogólnej (już poza EPU), aby zachować ciągłość skutków prawnych (np. przerwanie biegu przedawnienia).

Czym się różni postępowanie upominawcze od nakazowego?

To dwa różne tryby. W postępowaniu upominawczym wystarczy uprawdopodobnić roszczenie (np. fakturą). W postępowaniu nakazowym (trudniejszym do uzyskania) wymagane są dowody „silniejsze” (np. podpisany przez dłużnika rachunek, weksel). Jednak nakaz w postępowaniu nakazowym jest od razu tytułem zabezpieczenia, jeszcze przed uprawomocnieniem.

Czy mogę sam złożyć pozew do EPU?

Tak, osoba prowadząca działalność gospodarczą może samodzielnie założyć konto i złożyć pozew w EPU. Wymaga to jednak znajomości procedur, m.in. posiadania kwalifikowanego podpisu elektronicznego lub profilu zaufanego oraz umiejętności poprawnego sformułowania pozwu, aby uniknąć błędów formalnych.

Źródła

1. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2024 r. poz. 1568, z późn. zm.)
2. Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2025 r. poz. 1228, z późn. zm.).